|
Tëmeta Wetaru
De sjamaan die zijn testament liet opmaken
... Tëmeta Wetaru ±1920-2002 ...
Het Testament van Tamenta is de tweede helft van het in 2003 verschenen Tëmeta inponopïhpë Panpira, een boek met 90 verhalen en een autobiografie van de Surinaamse Tarëno Indiaan. In 1964 nam hij in Paloemeu demonstratief afscheid en afstand van zijn sjamaanschap.
Zijn kennis en ervaringen nam hij mee en soms gaf hij delen daarvan in de verhalen en waarschijnlijk letterlijk geciteerde dialogen en gezongen liederen aan ontvankelijke toehoorders mee. Dat deed hij zeker toen hij in maart 1981 binnen enkele weken vrijwel zonder herhalingen of versprekingen meer dan honderd verhalen en een gedetailleerd levensverhaal op de cassettebandjes van zijn leerling en vriend Keisi liet vastleggen. Hij deed dat niet om de verzamelaar een plezier te doen - die kreeg als toegift op zijn verzoek een serie gezongen liederen mee.
Tëmeta richtte zich via zijn gretige medium onmiskenbaar tot zijn nageslacht. Voor het voorwoord van Tarëno tamu inponopïhpë panpira (1984, ADB Leusden) dicteerde hij als uitsmijter:
"Hoe zit het eigenlijk met ons verleden en onze toekomst? Hebben wij geen wortels in het verleden? Ja, die hebben we wel. We hebben banden met het verleden en met de toekomst. We hebben vaders, we hebben moeders, we hebben altijd voorouders gehad. En nu hebben we zonen en dochters en kleinkinderen. Daarom is het goed om naar de verhalen van onze voorouders te luisteren en hun voorbeelden na te volgen. En we moeten ook de verbinding leggen met de toekomst via onze kinderen en onze kleinkinderen. We zijn immers met elkaar verbonden."
Weinig Trio's hebben dit citaat in de uitgave van 1984 gelezen. De jeugd wilde toen vooral Nederlands leren en niet meer 's morgens vroeg of 's avonds laat al of niet mandjes vlechtend luisteren naar die ouderwetse verhalen van hun bekrompen opa met zijn achterlijke voorgeschiedenis en aftandse gedachtewereld.
Het deed de verteller 15 jaar later goed te merken dat er bij de jongelui weer wat meer interesse voor eigen verleden, taal en cultuur aan het groeien was. Hij en was zeer ingenomen met het Trio Lectuurplan 2000+van BIS dat als eerste doel had zijn verhalen opnieuw in druk te laten verschijnen en wel in twee talen, Trio en Nederlands.
Voor de doelgroep, de inheemsen van Zuid-Suriname, is Tamenta's Testament een studieboek dat hen in de eerste plaats helpt de oorsprong en ontwikkeling van hun identiteit te kennen en te bewaren. In de tweede plaats kan het hen helpen vorderingen te maken in de nationale taal van Suriname ... het Nederlands.
Tëmeta inponopïhpë panpira / Testament van Tamenta (verzameld en vertaald door Cees Koelewijn), is uitgegeven door Van den Berg, Katwijk. ISBN 90-800-311-0-0.
(Lees verder onder Indianenverhalen)
Naar boven
|
